Een van mijn vrienden - toegegeven, hij is een tikje extravagant – beweert dat egoïsme aan de basis ligt van alles wat een mens doet.
Dus ook de basis is van liefde
Daar is inderdaad wat voor te zeggen. Eten, drinken, slapen, we doen het allemaal uit zelfbehoud, er zonder gaan we dood. Tot zover zijn u en ik het ongetwijfeld eens.
Volgens die vreemde snuiter van een vriend liggen de kaarten net zo wanneer het over liefde gaat. Hij vroeg me op de man af hoe het zou zijn om tegen mijn geliefde te zeggen: ‘Schat, IK hou van jou omdat IK me daardoor goed voel.’
Hij wilde weten of ik nog van die persoon zou houden als zij mij dat heerlijke gevoel niet zou verschaffen. En sec, want zo is hij, voegde hij eraan toe: “Als het antwoord nee is, dan is je liefde gebaseerd op egoïsme.”
Twee vragen dringen zich op. Eén: wat anders dan egoïsme kan de motivatie van liefde zijn Twee: is daar überhaupt iets fout mee?
Ik stond even met mijn mond vol tanden. Al het gevende, gulle, verwarmende dat ik mijn schat te bieden heb, stond plots in een ander daglicht. Als zijn stelling klop, schuilt er achter mijn liefde botweg egoïsme.
De plots opkomende paniek ebde snel weg. Misschien zijn we niet in staat om het begrip egoïsme van zijn negatieve connotatie te ontdoen. Misschien is egoïsme helemaal niet negatief. Kun je er zijn voor een ander als je niet eerst voor jezelf zorgt?
Een heel concrete toepassing van die gedachte hoor je uit de mond van stewardessen tijdens het overlopen van de veiligheidsprocedures: “Mocht er tijdens deze vlucht drukverlies ontstaan, dan vallen er automatisch zuurstofmaskers naar beneden.” En dan komt dat (in eerste instantie) bevreemdende zinnetje: “Reist u met kinderen, plaats dan eerst uw eigen masker alvorens uw kinderen te helpen.”
Als je er even over nadenkt, is dat zo logisch als wat: blind altruïsme is namelijk dodelijk.
Je duikt ook niet in een rivier om een drenkeling te redden als je zelf niet kunt zwemmen.
Hoe zit dat nu met liefde en relaties? Moet je er niet eerst zelf staan vóór je de andere iets kunt bieden? Of is het net door die andere dát je er staat?
Het antwoord op de vraag of liefde egoïstische drijfveren heeft, is hierbij niet gegeven.
Evolutionisten beweren dat ons gedrag het resultaat is van noodzakelijkheden uit het verleden, aanpassingen die de diersoort Mens in de loop van tienduizenden jaren moest doen om te kunnen overleven.
Misschien behoort liefde niet tot die noodwendigheden.
Misschien is liefde wel een luxeproduct. Bereikbaar voor wie de moed heeft om helemaal zichzelf te zijn en van de ander niets meer te verwachten…
